Η θρόμβωση των φλεβών απορροής του εντερικού σωλήνα αποτελεί σπάνιο αίτιο εντερικής ισχαιμίας. Η κοινότερη περίπτωση είναι αυτή της θρόμβωσης της άνω μεσεντερίου φλέβας με ή χωρίς επέκταση στην πυλαία φλέβα. Θα πρέπει να διακριθεί η κλινική αυτή οντότητα από τις διαταραχές του ήπατος που οδηγούν σε θρόμβωση της πυλαίας ή των ηπατικών φλεβών.

Παράγοντες κινδύνου

 

Όπως σε κάθε φλεβική θρόμβωση οι παράγοντες αυτοί προκύπτουν από την τριάδα «προθρομβωτική κατάσταση», «βλάβη του τοιχώματος των φλεβών» και «στάση του αίματος». Σε ποσοστό περίπου 80% των ασθενών αναγνωρίζεται κάποιος αιτιολογικός παράγοντας, οπότε η θρόμβωση ονομάζεται δευτεροπαθής. Στο υπόλοιπο 20% των περιπτώσεων δεν αναγνωρίζεται κάποιος αιτιολογικός παράγοντας και η θρόμβωση λέγεται πρωτοπαθής. Τα συνηθισμένα αίτια που αναγνωρίζονται είναι οι κακοήθεις νόσοι των οργάνων της κοιλιάς, η ηπατική κίρρωση, η θρομβοφιλία, χειρουργικές επεμβάσεις ή φλεγμονές της κοιλιάς, η χρήση αντισυλληπτικών, η φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, αιματολογικές κακοήθειες, οξεία παγκρεατίτιδα, συστηματική φλεγμονώδης αντίδραση, η σπληνεκτομή και άλλα.

Εργαστηριακές εξετάσεις

 

Όπως και στην περίπτωση άλλων περιπτώσεων εντερικής ισχαιμίας, οι εργαστηριακές εξετάσεις δεν βοηθούν στην τεκμηρίωση της διάγνωσης, μπορούν όμως να βοηθήσουν στην διερεύνηση του αιτίου που οδήγησε στην θρόμβωση των μεσεντερίων φλεβών.

Κλινικές Εκδηλώσεις

 

Η νόσος μπορεί να εμφανιστεί ως οξεία (ως 4 εβδομάδες διάρκεια συμπτωμάτων) ή χρόνια (>4 βδομάδες διάρκεια συμπτωμάτων). Πρόκειται για διαφορετικά στάδια της ίδιας νόσου, με παρόμοια αίτια, αλλά με διαφορετική στρατηγική αντιμετώπισης. Οξεία φλεβική μεσεντέριος ισχαιμία εμφανίζεται στο 20-74% των περιπτώσεων και η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι συνήθως 2-3 ημέρες πριν την τεκμηρίωση της διάγνωσης, ενώ μπορεί να προϋπάρχει για αρκετές εβδομάδες διάχυτο κοιλιακό άλγος. Τα ασυνήθη συμπτώματα είναι άτυπα και περιλαμβάνουν κοιλιακό άλγος, ανορεξία και διάρροια. Σπανιότερα υπάρχει αιμορραγία από το πεπτικό, ενώ συμπτώματα πυρετού και οξείας κοιλίας είναι ενδεικτικά προχωρημένης εντερικής ισχαιμίας. Ακόμη πιο προχωρημένα συμπτώματα, που μάλιστα σχετίζονται με κακή πρόγνωση είναι η υπόταση και ο ασκίτης. Υψηλός πυρετός με ρίγος, ηπατική συμφόρηση και καταπληξία είναι κλινικά χαρακτηριστικά της σηπτικής θρομβοφλεβίτιδας (θρόμβοι με βακτηριακή λοίμωξη).

Χρόνια φλεβική μεσεντέριος ισχαιμία σχετίζεται κυρίως με θρόμβωση μικρότερων φλεβικών κλάδων της φλεβικής απορροής του πεπτικού, παρά σε απόφραξη του στελέχους των μεσεντερίων φλεβών. Αν η φλεβική θρόμβωση περιλάβει και την πυλαία φλέβα, τότε εκδηλώνεται με πυλαία υπέρταση και αιμορραγία από κιρσούς οισοφάγου και πυλαία χολαγγειοπάθεια (ίκτερος, χολαγγειϊτιδα, χολοκυστίτιδα ή παγκρεατίτιδα).

Διάγνωση

 

Τόσο η οξεία, αλλά ειδικά η χρόνια φλεβική μεσεντέριος ισχαιμία είναι δύσκολο να διαγνωστεί και η εξέταση εκλογής για τεκμηρίωση της διάγνωσης σε ασθενείς με ανεξήγητο, χρόνιο ή έντονο κοιλιακό άλγος είναι η αξονική τομογραφία της κοιλιάς τριών φάσεων με λεπτές τομές. Ταυτόχρονα μπορεί να εκτιμηθεί ο βαθμός εντερικής ισχαιμίας, καθώς και η εκτόπιση άλλης ενδοκοιλιακής παθολογίας

Αντιμετώπιση

 

Στόχος της θεραπείας είναι σε ιδανικές συνθήκες η επανασηραγγοποίηση των θρομβωμένων φλεβών ή έστω η άρση της επέκτασης της θρόμβωσης, ώστε να αποφευχθεί η εντερική νέκρωση, η πυλαία υπέρταση και η υποτροπή της θρόμβωσης. Αν και δεν υπάρχει συμφωνία ως προς τη βέλτιστη θεραπευτική στρατηγική, αυτή είναι κυρίως φαρμακευτική με αντιπηκτικά φάρμακα και υποστηρικτικά μέτρα με αναλγησία, αναπλήρωση υγρών και ηλεκτρολυτών και  τοποθέτηση ρινογαστρικού σωλήνα. Η διάρκεια της αντιπηκτικής αγωγής είναι 3-6 μήνες, εφόσον η θρόμβωση οφείλεται σε αναστρέψιμο αίτιο, ενώ είναι ισόβια όταν υπάρχει θρομβοφιλία, υποτροπή της θρόμβωσης ή αν τυχόν υποτροπή της θρόμβωσης έχει σημαντικές επιπτώσεις

Η έκταση της θρόμβωσης και η κλινική εικόνα μετά την έναρξη της συντηρητικής αγωγής καθορίζουν εν πολλοίς την εξέλιξη και την πρόγνωση της νόσου. Η εμφάνιση ασκίτη και συμπτωμάτων νέκρωσης του εντέρου αποτελούν ενδείξεις πιο επιθετικής αντιμετώπισης. Στο 5% των ασθενών η κλινική εικόνα χειροτερεύει και σε κάποια κέντρα οι ασθενείς αυτοί αντιμετωπίζονται με ενδαγγειακές μεθόδους θρομβεκτομής ή θρομβόλυσης. Ανοικτή χειρουργική παρέμβαση εκτελείται όταν υπάρχει νέκρωση εντέρου με περιτονίτιδα και ουσιαστικά περιλαμβάνει την εκτομή του μη βιώσιμού εντέρου.