Τι είναι η ενδαυλική θεραπεία με μπαλονάκι και stent για την περιφερική αρτηριοπάθεια;
Η ενδαυλική θεραπεία με μπαλονάκι, που ονομάζεται και αγγειοπλαστική, είναι μία επέμβαση που χρησιμοποιείται για να θεραπεύσει στενωμένες ή φραγμένες αρτηρίες των ποδιών, ώστε να βελτιώσει την αρτηριακή κυκλοφορία στα κάτω άκρα. Στην αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων αναπτύσσονται αθηρωματικές πλάκες, που στενεύουν ή φράσσουν τις αρτηρίες των κάτω άκρων, με αποτέλεσμα την μείωση της παροχής αίματος. Για να αντιμετωπιστούν οι βλάβες αυτές, ένα μπαλονάκι χρησιμοποιείται για να διαστείλει την αθηρωματική βλάβη και να διανοίξει την αρτηρία, με αποτέλεσμα τη βελτίωση της ροής του αίματος. Για την επέμβαση χρησιμοποιείται ένα ακτινοσκοπικό μηχάνημα και τα αγγεία απεικονίζονται με τη βοήθεια μιας σκιαγραφικής ουσίας που περιέχει ιώδιο.
Μερικές φορές, για να βελτιωθούν τα αποτελέσματα της μεθόδου, τοποθετείται εσωτερικά της αθηρωματικής πλάκας ένα stent. Το stent είναι ένας μεταλλικός ενδονάρθηκας, δηλαδή ένα πλέγμα σε σχήμα σωλήνα κατασκευασμένο από ατσάλι ή από ένα ειδικό κράμα μετάλλου με την ιδιότητα να διαστέλλεται μόλις τοποθετηθεί στο αγγείο. Έτσι, οι αρτηρίες που αντιμετωπίστηκαν με αγγειοπλαστική μπορούν να μένουν ανοικτές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η μέθοδος χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση αθηρωματικών βλαβών, τόσο στις αρτηρίες των ποδιών, όσο και σε αρτηρίες άλλων οργάνων, όπως τα στεφανιαία αγγεία ή τις νεφρικές αρτηρίες και τις καρωτίδες και αποτελεί μια ελάχιστα παρεμβατική μέθοδο αντιμετώπισης των αρτηριακών στενώσεων.
Για ποιο λόγο μπορεί να χρειαστεί ένας ασθενής την επέμβαση;
Ένα ποσοστό ασθενών με περιφερική αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων παρουσιάζει συμπτώματα απειλητικά για την επιβίωση του σκέλους. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι πόνος του ποδιού ακόμη και κατά την ανάπαυση, μόλυνση ή γάγγραινα του ποδιού. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται Χρόνια Απειλητική για το Σκέλος Ισχαιμία. Η ενδαυλική θεραπεία με μπαλονάκι ή stent είναι ένας από τους τρόπους , με τους οποίους μπορεί να βελτιωθεί η αρτηριακή παροχή στα κάτω άκρα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την διάσωση του σκέλους.
Σε άλλες περιπτώσεις, η περιφερική αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων έχει σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της βάδισης του ασθενούς, μία κατάσταση που ονομάζεται διαλείπουσα χωλότητα. Όταν η διαλείπουσα χωλότητα είναι σοβαρή ή όταν δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινότητα του ασθενούς, τότε σε μερικές περιπτώσεις η αγγειοπλαστική με μπαλονάκι ή stent είναι μία από τις διαθέσιμες επιλογές για τη βελτίωση της αρτηριακής παροχής και τη βελτίωση των συμπτωμάτων, ειδικά αν η κατάσταση δεν βελτιώνεται με την συντηρητική αγωγή.
Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω πριν από την επέμβαση;
Ο αγγειοχειρουργός σας συνήθως πρώτα θα σας ζητήσει να κάνετε ένα triplex των αρτηριών των κάτω άκρων και, ανάλογα με τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης, ίσως χρειαστεί triplex κοιλιακής αορτής και λαγονίων αρτηριών. Αν η περιφερική αρτηριοπάθεια χρειάζεται επέμβαση για τη βελτίωση των συμπτωμάτων, τότε θα σας ζητήσει να κάνετε επιπλέον απεικονιστικές εξετάσεις, όπως ψηφιακή αγγειογραφία ή αξονική αγγειογραφία, για να καταστρώσει το κατάλληλο πλάνο της επέμβασης με σκοπό να αυξήσει την παροχή αίματος στα κάτω άκρα.
Μετά, θα σας ζητήσει να υποβληθείτε σε προεγχειρητικό έλεγχο της γενικής σας κατάστασης, ώστε να διαπιστώσει τον κίνδυνο που διατρέχετε από την επέμβαση, ανάλογα με τα συνοδά προβλήματα της υγείας σας. Θα χρειαστεί να κάνετε εξετάσεις αίματος και να εξεταστείτε από καρδιολόγο. Μερικές φορές θα χρειαστεί να εξεταστείτε και από πνευμονολόγο. Αν και η αγγειοπλαστική με μπαλονάκι ή stent είναι ελάχιστα παρεμβατικές μέθοδοι, με μικρή νοσηρότητα και θνητότητα, μερικές φορές χρειάζεται να υπάρχει η εναλλακτική για εκτέλεση ανοικτής χειρουργικής παράκαμψης, αν η αγγειοπλαστική αποτύχει ή παρουσιαστεί επιπλοκή που χρειάζεται άμεσης χειρουργικής αποκατάστασης. Αυτές οι εξετάσεις θα βοηθήσουν στο να γνωρίζει τόσο ο θεράπων ιατρός, όσο και ο ίδιος ο ασθενής, τον κίνδυνο που διατρέχει ο ασθενής αν χρειαστεί μια επείγουσα χειρουργική επέμβαση, όπως μια επείγουσα χειρουργική παράκαμψη (bypass) των κάτω άκρων.
Πώς θα προετοιμαστώ για την επέμβαση;
Εφόσον ληφθεί η απόφαση, ότι μια αγγειοπλαστική με μπαλονάκι ή stent είναι η κατάλληλη θεραπευτική επιλογή για εσάς, ο γιατρός σας θα σας συστήσει να ξεκινήσετε, αν δεν το κάνετε ήδη, φαρμακευτική αγωγή με αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο και φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης. Ταυτόχρονα, μπορεί να χρειαστείτε αγωγή για τη βελτίωση της καρδιακής σας λειτουργίας και την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
Θα πρέπει να σταματήσετε να καπνίζετε, αν δεν το έχετε ήδη κάνει και να περιορίσετε τα λιπαρά και το αλάτι από τη διατροφή σας. Αν και η σωματική άσκηση ενδείκνυται σε όλους τους ασθενείς πριν από μια επέμβαση, είναι πρακτικά πολύ δύσκολο στους αρτηριοπαθείς να ασκηθούν, λόγω των περιορισμών που έχουν στη βάδιση. Συζητήστε με το γιατρό σας τα φάρμακα που θα χρειαστεί να διακόψετε πριν από την επέμβαση και τυχόν ανάγκες σε αίμα.
Τι γίνεται κατά τη διάρκεια μιας αγγειοπλαστικής;
Ο ασθενής τοποθετείται σε ένα ειδικό κρεβάτι σε μία αίθουσα που λέγεται αγγειογραφική αίθουσα και περιλαμβάνει στον εξοπλισμό της ένα ακτινοσκοπικό μηχάνημα. Τοποθετούνται καθετήρες στις φλέβες των χεριών και ο ασθενής συνδέεται με ένα μηχάνημα για την παρακολούθηση των ζωτικών σημείων και μερικές φορές χορηγούνται φάρμακα για να βοηθήσουν τον ασθενή να χαλαρώσει κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Το δέρμα γύρω από την αρτηρία που θα χρησιμοποιήσει ο γιατρός σας για να έχει πρόσβαση στο αρτηριακό δίκτυο των κάτω άκρων (συνήθως αυτή είναι η αρτηρία που βρίσκεται στη βουβωνική χώρα) θα ξυριστεί και θα καθαριστεί με αντισηπτικό υγρό. Ειδικά αποστειρωμένα αγγειογραφικά πεδία θα τοποθετηθούν, ώστε να τηρούνται οι αρχές της αντισηψίας και στη συνέχεια ο γιατρός σας θα σας κάνει μια ένεση με τοπικό αναισθητικό, ώστε να μουδιάσει το σημείο που θα παρακεντηθεί. Στη συνέχεια θα παρακεντήσει την αρτηρία στη βουβωνική χώρα, μερικές φορές κάνοντας μια πολύ μικρή τομή στο δέρμα, και μετά θα τοποθετήσει ένα μικρό πλαστικό σωλήνα, που λέγεται θηκάρι. Μέσα από το θηκάρι θα χορηγήσει στις αρτηρίες σκιαγραφική ουσία και με τη βοήθεια του ακτινοσκοπικού μηχανήματος θα απεικονιστούν οι αρτηρίες του ποδιού και θα φανούν και οι βλάβες τους που χρειάζονται αποκατάσταση (διαγνωστική αγγειογραφία)
Μετά, θα προωθήσει ένα σύρμα κατά μήκος της αρτηρίας και ένα καθετήρα, ο οποίος στην άκρη του έχει ένα μπαλόνι και θα το τοποθετήσει στο στενωμένο ή φραγμένο τμήμα της αρτηρίας. Ακολουθεί το φούσκωμα του μπαλονιού, ώστε να διασταλεί και να ανοίξει ο αυλός της αρτηρίας. Στη φάση αυτή, ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί μια ενόχληση και μετά από 1-2 λεπτά το μπαλόνι ξεφουσκώνεται και αποσύρεται. Αν ο γιατρός σας είναι ικανοποιημένος, η επέμβαση μπορεί να σταματήσει εδώ. Άλλες φορές, μπορεί να χρειαστεί μετά από την αγγειοπλαστική με το μπαλόνι, να τοποθετηθεί ένα stent, ώστε να κρατάει ανοικτό τον αυλό της αρτηρίας και να αυξάνει την αποτελεσματικότητα της μεθόδου.
Ο γιατρός σας θα χορηγήσει για μια ακόμη φορά σκιαγραφικό στις αρτηρίες για να βεβαιωθεί ότι αυτές είναι ανοικτές και ότι το αίμα φτάνει ως την άκρη του ποδιού και ότι δεν έχουν συμβεί άμεσες επιπλοκές. Στη συνέχεια θα αφαιρέσει τον καθετήρα, το σύρμα και το θηκάρι και θα πιέσει για αρκετά λεπτά της ώρας το σημείο της παρακέντησης, μέχρι να σταματήσει να ματώνει. Πριν φύγει ο ασθενής από την αγγειογραφική αίθουσα, θα γίνει μια πιεστική περίδεση στο σημείο της παρακέντησης. Μερικές φορές, αντί για πίεση στο σημείο της παρακέντησης και τοποθέτηση πιεστικής περίδεσης, μπορεί να τοποθετηθεί μια ειδική συσκευή για να κλείσει την παρακέντηση της αρτηρίας.
Τι συμβαίνει μετά από μια αγγειοπλαστική των κάτω άκρων;
Θα παραμείνετε στο χώρο ανάνηψης για λίγη ώρα, μέχρι η ιατρική ομάδα να βεβαιωθεί ότι δεν έχει συμβεί κάποια άμεση επιπλοκή και στη συνέχεια θα μεταφερθείτε στο δωμάτιο νοσηλείας. Εκεί θα παραμείνετε για παρακολούθηση για μερικές ώρες εντελώς ξαπλωμένος. Το πόδι που χρησιμοποιήθηκε για την παρακέντηση θα πρέπει να είναι τεντωμένο και να μην το μαζεύετε προς την κοιλιά. Αν χρησιμοποιήθηκε ειδική συσκευή σύγκλεισης της αρτηριακής παρακέντησης, μπορείτε μετά από 4-5 ώρες να σηκωθείτε. Αν δεν χρησιμοποιήθηκε συσκευή σύγκλεισης, αλλά έγινε ελαστική περίδεση, χρειάζεται να μείνετε περισσότερες ώρες ξαπλωμένος.
Μόλις ο γιατρός σας είναι ικανοποιημένος ότι δεν έχετε παρουσιάσει κάποια επιπλοκή και ότι το αποτέλεσμα της επέμβασης είναι ικανοποιητικό, θα σας επιτρέψει να σιτιστείτε και ίσως να πάτε στο σπίτι. Θα χρειαστεί να πάρετε μερικά παυσίπονα για μερικές ημέρες και να ξεκινήσετε ή να συνεχίσετε να παίρνετε αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα και φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης. Ο γιατρός σας θα σας ενθαρρύνει να πιείτε άφθονα υγρά και να τρέφεστε ελαφρά για μερικές ημέρες. Πηγαίνοντας στο σπίτι, καλό είναι να ξεκουραστείτε για λίγες ημέρες. Αν και μπορείτε μετά από μερικές ώρες να σηκωθείτε και να περπατήσετε, δώστε στον εαυτό σας λίγες ημέρες ξεκούραση πριν επιστρέψετε στην εργασία σας και μην οδηγήσετε. Αν δεν το έχετε ήδη κάνει, θα πρέπει να σταματήσετε να καπνίζετε.
Μια ενόχληση για μερικές ημέρες και μια μελανιά γύρω από το σημείο της παρακέντησης είναι αναμενόμενα μετά από επέμβαση αγγειοπλαστικής. Αρκετά συχνό είναι και ένα μούδιασμα στο σημείο της παρακέντησης και στο άνω τμήμα του μηρού. Αυτό είναι παροδικό και βελτιώνεται με τον καιρό και δεν αποτελεί λόγο ανησυχίας. Θα πρέπει να ανησυχήσετε και να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας, αν το σημείο της παρακέντησης κοκκινίσει και πρηστεί και γίνει πολύ επώδυνο ή αν το πόδι σας αρχίσει να πονάει υπερβολικά και γίνει ωχρό και κρύο ή μουδιάσει ολόκληρο και δυσκολεύεστε να το κινήσετε.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της μεθόδου;
Η αγγειοπλαστική των αρτηριών των κάτω άκρων είναι μια ελάχιστα παρεμβατική μέθοδος, η οποία λόγω του ότι γίνεται υπό τοπική αναισθησία, δεν έχει τους κινδύνους και την επιβάρυνση της αναισθησίας. Σε γενικές γραμμές είναι μια καλά ανεκτή μέθοδος, στην οποία όταν όλα πάνε καλά, η επιβάρυνση για τον ασθενή είναι πολύ μικρή, γι’ αυτό και προτιμάται σε ηλικιωμένους και ασθενείς με πολλά συνοδά νοσήματα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να συμβούν επιπλοκές και σε ποσοστό 1-2% μπορεί να είναι σοβαρές. Αυτές διακρίνονται στις επιπλοκές που συμβαίνουν στις αρτηρίες προσπέλασης, στα αγγεία που αντιμετωπίζονται θεραπευτικά ή σε παρακείμενα όργανα και τέλος σε ανεπιθύμητες ενέργειες από τη χρήση του ιωδιούχου σκιαγραφικού. Έτσι μπορεί να συμβούν:
- Αιμορραγία
- Λοιμώξεις
- Ψευδές ανεύρυσμα και αρτηριοφλεβική επικοινωνία
- Διαχωρισμός αρτηρίας και οξεία ισχαιμία σκέλους
- Ανάγκη για επείγουσα χειρουργική επέμβαση
- Τραυματισμός νεύρων
- Νεφροπάθεια επαγόμενη από σκιαγραφικό
- Σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις
Πόσο αποτελεσματική είναι η ενδαυλική θεραπεία με μπαλονάκι και stent;
Μετά από μια επιτυχημένη αγγειοπλαστική τα συμπτώματα της απειλητικής για το σκέλος ισχαιμίας θα πρέπει να υφεθούν και αν πονούσατε κατά το περπάτημα, θα πρέπει να έχει βελτιωθεί η απόσταση που βαδίζετε χωρίς πόνο. Είναι σύνηθες όμως το γεγονός η αρτηρία που αντιμετωπίστηκε να ξαναστενέψει ή να φραχθεί ξανά μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Τα αποτελέσματα μακροχρόνια είναι καλύτερα όταν αντιμετωπίζονται βλάβες στις αρτηρίες της πυέλου (λαγόνιες αρτηρίες) και λιγότερο ικανοποιητικά όταν αντιμετωπίζονται βλάβες στις αρτηρίες του μηρού ή της κνήμης. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να επισκέπτεστε τακτικά τον αγγειοχειρουργό σας ότι να βεβαιωθεί με την κλινική εξέταση και το triplex αρτηριών κάτω άκρων ότι οι αρτηρίες σας είναι βατές και ότι το σκέλος σας αιματώνεται κανονικά.